فصلنامه علمی مطالعات قدرت نرم

مقاله پژوهشی

مولفه‌های قدرت نرم اقتصادی در اندیشه دفاعی مقام معظم رهبری (مدظله العالی)

غلامرضا منتظری؛ یدالله سپهری

دوره 13، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 7-24

چکیده

ظهور انقلاب اسلامی در منطقه خاورمیانه توانست زمنیه‌ساز حکومتی جدید و انقلابی را در دنیا پدیدار سازد که ظلم و استبداد استکبار جهانی را آشکار ساخت. کشور ایران اسلامی از لحاظ ژئوپلیتیکی و اقتصادی در منطقه ... بیشتر ظهور انقلاب اسلامی در منطقه خاورمیانه توانست زمنیه‌ساز حکومتی جدید و انقلابی را در دنیا پدیدار سازد که ظلم و استبداد استکبار جهانی را آشکار ساخت. کشور ایران اسلامی از لحاظ ژئوپلیتیکی و اقتصادی در منطقه خاورمیانه از اهمیت زیادی برخوردار است و این مهم، کشورهای غربی و به‌ویژه آمریکا را وادار ساخته که برای حفظ منافع خود در منطقه خاورمیانه، از هیچ توطئه‌ای روگردان نباشند. بر این اساس، با تحمیل فشارها و تحریم‌های اقتصادی، تلاش نمودند تا بتوانند به اهداف خود در تضعیف جایگاه جمهوری اسلامی ایران در دنیا و حتی داخل کشور برسند. لذا با توجه به اهمیت موضوع، رهبر معظم انقلاب به‌منظور آگاهی سازی خبرگان و مردم عادی، مباحث اقتصادی را در شعار سال مطرح نمودند و به‌طور خاص دفاع اقتصادی را سرلوحه کار مسئولین نظام قرار دادند. هدف از این مقاله بررسی ابعاد قدرت نرم دفاع اقتصادی از دیدگاه اسلام و در اندیشه دفاعی امام خامنه‌ای (مدظله العالی) می‌باشد. در اندیشه مقام معظم رهبری، جنگ اقتصادی، هم نوعی جنگ سخت و نرم محسوب می‌شود که ملت ایران را از لحاظ مسائل اقتصادی در تنگنا قرار می‌دهد و مسئولان کشور باید در مقابل فشارهای دشمن، تحریم‌ها و مواردی مشابه، مقاومت مدبرانه‌ای داشته باشند تا ایران اسلامی از این برهه به سلامت عبور نماید.

مقاله پژوهشی

ابتکار عمل انقلاب اسلامی در همبستگی و انسجام بخشی امت مسلمان به مثابه قدرت نرم در مقابله با دشمنان

امیرعلی کتابی؛ نیره قوی

دوره 13، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 25-50

چکیده

پیروزی انقلاب کبیر اسلامی ایران، و ویژگی اسلامی و فرامرزی آن علاوه بر تغییر ساختار‌ها در داخل، بازتاب برون مرزی خود را با هدف زمینه‌سازی شکل‌گیری «امت واحده اسلام» در لایه‌‌های مختلف داشته است. ... بیشتر

مقاله پژوهشی

مؤلفه‌های قدرت نرم ایالات‌متحده آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران (دولت یازدهم و دوازدهم)

محمدعلی شعبانی

دوره 13، شماره 3 ، مهر 1402

چکیده

قدرت نرم در بستر مؤلفه‌هایی در کشور هدف بازتولید می‌گردد. تعاملات زیادی در خصوص دامنه و گستره قدرت نرم کشور آمریکا در فضای مجازی در بسترهای متنوع در حال انتشار و در جریان است. برای فهم دقیق موضوع؛ مؤلفه‌های ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

نشانه های تحول در نظم مستقر جهانی؛ با تأکید بر افول قدرت نرم آمریکا

عبدالرضا احمدی أتویی

دوره 13، شماره 3 ، مهر 1402

چکیده

جهان امروز پهنه بحران‌های بزرگ نظامی، سیاسی، بهداشتی و اقتصادی است. بااین‌حال بر آن، نام نظم جهانی مبتنی بر قدرت بی‌رقیب آمریکا نهاده‌اند. اما بحران‌ها، آوردگاه نظریات جدیدی هستند که دیدگاه‌های ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به مثابه قدرت نرم

حسین رحمانی تیرکلایی

دوره 13، شماره 3 ، مهر 1402

چکیده

قدرت نرم امروزه به یکی از مطلوبیت های نظام های سیاسی در عرصه روابط بین الملل تبدیل شده است و بازیگران محیط بین المللی خواهان آن هستند که با بهره گیری از چهره نرم افزاری قدرت در مناسبات خویش، میزان اعتبار ... بیشتر قدرت نرم امروزه به یکی از مطلوبیت های نظام های سیاسی در عرصه روابط بین الملل تبدیل شده است و بازیگران محیط بین المللی خواهان آن هستند که با بهره گیری از چهره نرم افزاری قدرت در مناسبات خویش، میزان اعتبار و نفوذ خویش را ارتقاء بخشند. بهره برداری از قدرت نرم، آندان را قادر می سازد از تلفات مالی و جانی ناشی از کاربست قدرت سخت دوری جویند و به این طریق، اذهان و افکار عمومی بین المللی را با خویش همراه سازند. کشورهایی که از مؤلفه های نرم افزاری قدرت بیشتری برخوردار باشند امکان تأثیرگذاری بیشتری در روابط دو یا چندجانبه دارند. این پژوهش با طرح این سؤال که دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با رویکرد قدرت نرم چگونه قابل تحلیل است به این پاسخ رسیده است که ترویج ارزش های انقلاب اسلامی از مسیر دیپلماسی فرهنگی یکی از اهداف اساسی انقلاب و زمینه قدرت نرم آن است. برای تبیین مسئله و پاسخ به این سوال از نظریه قدرت نرم بهره گیری و عنوان شد که ارزش ها و فرهنگ انقلاب اسلامی با ویژگی های جهان شمولی هچون عدالت خواهی، آزادی خواهی، استقلال طلبی، استکبار و ظلم ستیزی، دفاع از مظلومان و مستضعفان، و... از طریق ابزارهای مختلف دیپلماسی فرهنگی مانند دیپلماسی: رسانه ای، علمی، آموزشی، هنری، گردشگری، مذهبی و زبانی؛ و با استفاده از ظرفیت سازمان ها، ارگان ها و نهادهای مختلف متولی امر فرهنگ؛ و بهره مندی از نیروی انسانی کارآمد؛ در صدد ایجاد نظم نوین می باشد.

مشاهده مقاله

منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران

دوره 4، شماره 11 ، مهر 1393، ، صفحه 107-126

چکیده

تغییرات گسترده و جریان‌ساز محیط جهانی طی دهه‌های اخیر و کاهش مقبولیت کاربرد قدرت سخت، توجه به مظاهر قدت نرم را برای کنشگران اجتناب‌ناپذیر ساخته است. لذا کشورهای مختلف حتی در سطوح منطقه‌ای سرمایه‌‌گذاری‌های ... بیشتر تغییرات گسترده و جریان‌ساز محیط جهانی طی دهه‌های اخیر و کاهش مقبولیت کاربرد قدرت سخت، توجه به مظاهر قدت نرم را برای کنشگران اجتناب‌ناپذیر ساخته است. لذا کشورهای مختلف حتی در سطوح منطقه‌ای سرمایه‌‌گذاری‌های قابل‌توجهی به منظور ارتقاء منابع قدرت نرم خود انجام داده‌اند. امروزه سرمایه‌گذاری در حوزه‌ی استحصال قدرت نرم امری نیست که هیچ کشوری از جمله جمهوری اسلامی ایران ـ به عنوان یکی از اعضای نظام جهانی که لاجرم باید خود را با اقتضائات این نظام سازگار سازد ـ از آن مستثنی باشد. مقاله‌ی پیش‌رو شناسایی و بررسی منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران را در دستورکار دارد. سؤال اصلی مقاله در خصوص چیستی منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران است و نگارندگان با کاربرد روش توصیفی ـ تحلیلی و در چارچوب نظریه‌ی قدرت نرم جوزف نای این فرضیه را مطرح می‌سازند که جمهوری اسلامی ایران در سه سطح فرهنگ، ارزش‌ها و سیاست خارجی منابعی برای اعمال قدرت نرم در اختیار دارد که در صورت شناخت دقیق و سرمایه‌گذاری مناسب، به خوبی قابل استحصال هستند. نوآوری مقاله‌ی حاضر بیش‌تر ناشی از توجه به کنش سیاست خارجی به عنوان یک منبع مولد قدرت نرم است. نگارندگان با طرح شاخص عدم‌ منفعت‌محوری در سیاست خارجی مدعی هستند رفتارها و کنش‌های غیرمنفعت‌محورانه‌ی یک کشور در ارتباط با سایرین می‌تواند منجر به ارتقاء وجهه و در نتیجه افزایش قدرت نرم آن در جوامع مخاطب گردد. در این زمینه به مصادیقی از سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران استناد شده است.

مشاهده مقاله

حضور افراد در هیئت های مذهبی و نشاط اجتماعی (مطالعه موردی شهر همدان در سال 1393)

دوره 5، شماره 12 ، فروردین 1394، ، صفحه 99-110

چکیده

هدف هر جامعه ای رسیدن به سعادت است یکی از ملزومات هر چه بهتر شدن عمل به قرآن ارتباط با ائمه معصومین (ع) است که بهترین قالب آن هیئت های مذهبی است . از منظر محقق هیئت های مذهبی در حالت معیار دارای ده بعد می ... بیشتر

مشاهده مقاله

تحلیل مفهوم قدرت و منابع تشکیل دهنده آن از دیدگاه جوزف نای ( سخت، نرم، هوشمند )

حسین فتاحی اردکانی؛ حسین مسعودنیا؛ سیدجواد امام جمعه زاده

دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 130-153

چکیده

بررسی و تجزیه و تحلیل مفهوم قدرت یکی از موضوعات اساسی و مورد علاقه اندیشمندان حوزه علوم سیاسی بوده است. پژوهش حاضر در صدد تحلیل مفهوم قدرت و منابع تشکیل دهنده آن در حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل است. ... بیشتر بررسی و تجزیه و تحلیل مفهوم قدرت یکی از موضوعات اساسی و مورد علاقه اندیشمندان حوزه علوم سیاسی بوده است. پژوهش حاضر در صدد تحلیل مفهوم قدرت و منابع تشکیل دهنده آن در حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل است. هدف اصلی پژوهش حاضر پاسخگویی به این سئوال مهم است که قدرت چیست، دارای چه وجوهی است و هر کدام از این وجوه دارای چه منابعی هستند؟ یافته های این پژوهش نشان دهنده این واقعیت است که در نظر اندیشمندان مختلف و به خصوص نای ، قدرت دارای سه وجه سخت، نرم و هوشمند است. حرکت جریان قدرت از منابع سخت آن شامل اجبارکنندگی، تهدید و استفاده از ابزار الات نظامی به سمت اقناع، تولید جذابیت و استفاده از ابزارهای نرم مانند فرهنگ، ارزش های سیاسی و مطلوبیت های سیاست خارجی و در نهایت استفاده از راهبردی بهینه و مدیریتی مدبرانه از منابع قدرت که از آن به قدرت هوشمند تعبیر می شود بوده است. این سیالیت، از حالتی به حالت دیگر در آمدن و تغییرات دائمی قدرت ناشی از جوهر قدرت و تغیرات ایجاد شده در بازیگران و محیط پیرامونی آن است، به طوری که مفهوم قدرت در هر زمانی در حال تغییر شکل و بازسازی خود مطابق با شرایط محیطی و بازیگران آن است. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از شیوه مطالعه کتابخانه ای، کوشیده است تا با استفاده از منابع علمی و پژوهشی معتبر به این سئوال پاسخ دهد و به ارزیابی و تحلیل نظریه نای بپردازد.

بررسی اهداف و اصول امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از منظر امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله العالی)

جاوید منتظران؛ حسین تاج آبادی

دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1395، ، صفحه 72-100

چکیده

چکیده: بسیاری از پژوهشگران، امنیت ملی را توانایی یک کشور در حفظ ارزش‌های فردی در برابر تهدیدهای خارجی می‌دانند و از این منظر یکی از موضوعات بسیار مهم حال حاضر، شناخت ادبیات فکری و اعتقادی امام خمینی ... بیشتر چکیده: بسیاری از پژوهشگران، امنیت ملی را توانایی یک کشور در حفظ ارزش‌های فردی در برابر تهدیدهای خارجی می‌دانند و از این منظر یکی از موضوعات بسیار مهم حال حاضر، شناخت ادبیات فکری و اعتقادی امام خمینی (ره) بنیان‌گذار انقلاب اسلامی و امام خامنه‌ای (مدظله العالی) رهبر جمهوری اسلامی ایران جهت درک و شناخت بهتر حوزه امینت ملی جمهوری اسلامی ایران و اهداف اصول آن است. لذا با توجه به اینکه در پیدایش اهداف و اصول امنیت ملی و استقرار آن، عاملی تاثیرگذار در اندیشه این دو بزرگوار دخیل بوده است که نیازمند تامل و ژرف نگری اساسی برای شناخت این عامل تاثیرگذار است و در اینجا ما با هدف بررسی این مسئله، ضمن تفهمیم مفاهیم امنیت و امنیت ملی و نیز بررسی این مفاهیم از منظر اسلام، با تامل و بازخوانی دیدگاه‌های مقام معظم رهبری و امام خمینی (ره) به تبیین اهداف و اصول امنیت ملی حال حاضر جمهوری اسلامی می‌پردازیم. نتایج پژوهش بیان می‌دارد رهبران جمهوری اسلامی ایران؛ اهداف و اصول امنیت ملی را از زاویه نگاه و اصول اعتقادی خود که همانا اسلام راستین است استخراج نموده‌اند و هدف اصلی از اصول و اهداف امنیت ملی حال حاضر جمهوری اسلامی، در حقیقت یک ابزار در خدمت اندیشه و گفتمان اسلام است که در اندیشه حفظ جان و مال و ناموس مسلمین در کنار حفظ ارزش‌ها و اعتقادات آنها در برابر سلطه کافران و معاندین و نیز ارتقا و اعتلای فکری فرهنگی مسلمانان در سراسر جهان است.

دفاع ملی فرهنگ بنیاد و مقابله با جنگ نرم

دوره 3، شماره 8 ، دی 1392، ، صفحه 79-98

چکیده

تغییر رویه غرب در مقابله با نظام اسلامی جمهوری اسلامی ایران از جنگ سخت به جنگ نرم مبتنی بر القاء تفکرات ضد ایدئولوژی اسلامی در بین مردم، انتخاب دفاعی مناسب و متناسب را ضروری می‌نماید؛ دفاعی که با بهره‌گیری ... بیشتر تغییر رویه غرب در مقابله با نظام اسلامی جمهوری اسلامی ایران از جنگ سخت به جنگ نرم مبتنی بر القاء تفکرات ضد ایدئولوژی اسلامی در بین مردم، انتخاب دفاعی مناسب و متناسب را ضروری می‌نماید؛ دفاعی که با بهره‌گیری از ظرفیت‌های ملی، تاکید بر تقویت ظرفیت‌های فرهنگی و توجه به نگاه ایجابی مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) به مقوله فرهنگ امکان‌پذیر خواهد بود. این تحقیق که از نظر هدف کاربردی است تلاش دارد در چارچوب نظری فرمایشات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در خصوص اهداف جنگ نرم غرب و قابلیت‌های ایدئولوژیک جمهوری اسلامی ایران به این سئوال پاسخ دهد که چه ارتباطی بین مولفه‌های فرهنگ اسلامی و دفاع در مقابل جنگ نرم غرب وجود دارد؟ در این راستا از نظرات استادان دانشگاه‌ها که از سوی مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) به عنوان فرماندهان جنگ نرم معرفی شده‌اند به عنوان جامعه آماری بهره گرفته‌شده که برای انجام تحقیقی پیمایشی و با توجه به گستردگی مراکز علمی دانشگاهی، اعضای هیئت‌علمی 9 دانشکده و دانشگاه دولتی کشور که به صورت تصادفی انتخاب‌شده بودند به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته‌شده و از بین آن‌ها 131 نفر با استفاده از فرمول کوکران به شیوه تصادفی- طبقه‌ای به عنوان نمونه انتخاب و بین آن‌ها پرسشنامه توزیع شد. از تحلیل داده‌های کمی پرسشنامه‌ها با استفاده از آزمون آماری اسپیرمن این نتیجه به دست آمد که با ضریب همبستگی 75/0 و با 99 درصد اطمینان می‌توان ادعا نمود رابطه بسیار قوی و معنی‌داری بین مؤلفه‌های فرهنگ اسلامی و دفاع ملی در مقابل جنگ نرم غرب وجود دارد.