نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 کارشناسی ارشد اندیشه سیاسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

عقلانیت در معرفت‌شناسی، مفهومی هنجاری است و وقتی باوری را معقول به حساب می‌آوریم، حاکی از این است که وظیفه‌ای معرفت‌شناختی را در پذیرفتن آن رعایت کرده‌ایم. هدف از نوشتار این مقاله، بهره‌گیری از کارکرد نظریه عقلانیت انقلابی و ترویج این گفتمان، ضمن تاکید بر ارزش‌ها و آرمان‌ها، از منظر آیت‌الله خامنه‌ای، با توجه به بازخوانی عقل‌سیاسی و انقلابی و مدل نظری عقلانیت ماکس وبر است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که رابطه‌ میان انقلابی‌گری با عقلانیت چگونه است و مهم‌ترین مبانی عقلانیت انقلابی کدامند؟ همچنین موانع عقلانیت را نیز مورد کاووش قرار خواهیم داد. از این رو پژوهش حاضر ضمن تمرکز بر این پرسش‌ها، می‌کوشد داده‌های لازم را از طریق مطالعه کتابخانه‌ای استخراج و به روش توصیفی- تحلیلی آن‌ها را مورد واکاوی و تجزیه وتحلیل قرار دهد. یافته‌های اولیه پژوهش حاکی از آن است که نگاه و جایگاه عقلانیت انقلابی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای مبتنی بر گزاره‌هایی چون: سعادت و غایت جامعه سیاسی، سیاست دین محور، تطبیق آرمان و واقعیت، سیاست اصل محور و مبتنی بر مردم سالاری دینی است. مفهوم عقلانیت در اندیشه مقام معظم رهبری را می‌توان در چند مؤلفه خلاصه نمود. اول، داشتن رویکرد منطقی و محاسبه‌گر. دوم، نگاه انقلابی و به دور از محافظه‌کاری. سوم، توجه به واقعیات و وضعیت موجود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

عقلانیت انقلابی در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای

نویسندگان [English]

  • rahmat abbastabar 1
  • abadollah akhtari 2

1 a

2 as

چکیده [English]

عقلانیت در معرفت‌شناسی، مفهومی هنجاری است و وقتی باوری را معقول به حساب می‌آوریم، حاکی از این است که وظیفه‌ای معرفت‌شناختی را در پذیرفتن آن رعایت کرده‌ایم. هدف از نوشتار این مقاله، بهره‌گیری از کارکرد نظریه عقلانیت انقلابی و ترویج این گفتمان، ضمن تاکید بر ارزش‌ها و آرمان‌ها، از منظر آیت‌الله خامنه‌ای، با توجه به بازخوانی عقل‌سیاسی و انقلابی و مدل نظری عقلانیت ماکس وبر است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که رابطه‌ میان انقلابی‌گری با عقلانیت چگونه است و مهم‌ترین مبانی عقلانیت انقلابی کدامند؟ همچنین موانع عقلانیت را نیز مورد کاووش قرار خواهیم داد. از این رو پژوهش حاضر ضمن تمرکز بر این پرسش‌ها، می‌کوشد داده‌های لازم را از طریق مطالعه کتابخانه‌ای استخراج و به روش توصیفی- تحلیلی آن‌ها را مورد واکاوی و تجزیه وتحلیل قرار دهد. یافته‌های اولیه پژوهش حاکی از آن است که نگاه و جایگاه عقلانیت انقلابی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای مبتنی بر گزاره‌هایی چون: سعادت و غایت جامعه سیاسی، سیاست دین محور، تطبیق آرمان و واقعیت، سیاست اصل محور و مبتنی بر مردم سالاری دینی است. مفهوم عقلانیت در اندیشه مقام معظم رهبری را می‌توان در چند مؤلفه خلاصه نمود. اول، داشتن رویکرد منطقی و محاسبه‌گر. دوم، نگاه انقلابی و به دور از محافظه‌کاری. سوم، توجه به واقعیات و وضعیت موجود.

کلیدواژه‌ها [English]

  • عقلانیت انقلابی
  • اسلام سیاسی
  • آیت الله خامنه‌ای
  • عقلانیت ماکس وبر
آزاد ارمکی، نقی(1375)،جامعه شناسی عقلانیت، قبسات، دوره1،شماره1
شیخ راده، محمد(1386)،بررسی مبانی عقلانیت در تصمیم گیری اندیشه مدیریت راهبردی، شماره 1
قائمی نیا، علیرضا(1384)،چیستی عقلانیت، نشریه ذهن، شماره17
وبر، ماکس(1371)اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری،ترجمه رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی،تهران: علمی فرهنگی
کالبرگ، استپان(1383)انواع عقلانیت ار دیدگاه ماکس وبر، بنیادهایی برای تحلیل فرآیتد های عقلانیشدن در تاریخ،ترجمه مهدی دستگردی، معرفت،شماره 80
معزالدینی، امیرحسین(1393)،روزنامه رسالت، شماره 8128
شیدایان، حسین(1386)، الزامات آینده انقلاب اسلامی از نگاه امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، فصلنامه حصون،شماره11
بیانات آیت الله خامنه ای در ارتباط تصویری با مراسم مشترک دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح، 21 مهر 99
بیانات آیت الله خامنه ای در دیدار مسئولان نظام،16 تیر 1393
بیانات آیت الله خامنه ای در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش،19بهمن1392
بیانات آیت الله خامنه ای در دیدار اجتماع بزرگ مردم قم،14 مهر 1379
بیانات آیت الله خامنه ای در دیدارنمایندگان مجلس شورای اسلامی،10 فروردین 1388
بیانات آیت الله خامنه ای در دیدار کارگزاران نظام، ۱۲ آذر ۱۳۷۹
بیانات آیت الله خامنه ای در دیدار کارکنان نهاد ریاست جمهوری،18 مرداد1368
بیانات آیت الله خامنه ای در دیداررئیس جمهور و اعضای هیات دولت،4 شهریور1383
بیانات آیت الله خامنه ای در دیداربا مردم قم،19 دی 1381
یزدانی، عباس(1389)،دین و عقلانیت در فلسفه اجتماعی ماکس وبر و نقد آن، فصلنامه معرفت، شماره 157
فصیحی، امان الله(1384)،عقلانیت دینی و سکولار، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 32
مصطفایی، مهران(1389)،عقلانیت و سیاست در اندیشه ماکس وبر، مجله بازتاب اندیشه، شماره 35
کسائی، سعید و داودی، عباس(1399)،تلخیص کتاب تربیت و تعالی دینی(2)،پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق علیه السلام،زمزم هدایت
اسماعیلی، محمد مهدی؛ عباسی فیروزجاه، میثم(1395)،عقلانیت انقلاب اسلامی از دیدگاه آیت الله خامنه ای، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس،شماره 2
وبر، ماکس(1387)دین،قدرت،جامعه،ترجمه احمد تدین،تهران:هرمس
جوادی آملی، عبداالله، (1384)مبادی اخلاق در قرآن، قم: اسراء
غلامی، رضا(1398)،نظام عقلانیت سیاسی اسلام و جایگاه آن در شکل گیری تمدن نوین اسلامی،نشرآفتاب توسعه
پولادی، کمال(1380)،از دولت اقتدار تا دولت عقل در فلسفه سیاسی مدرن.تهران،نشرمرکز
محمدی، رحیم(1382)،درآمدی بر جامعه شناسی عقلانیت.تهران،انتشارات باز
ذوعلم، علی؛ طیاری نژاد، رامین؛ صالحی، محمد مهدی و قائد علی، حمیدرضا(1398)،انقلاب عقلانی،معاونت پژوهش و آموزش. موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی
گیدنز، آنتونی و بردسال، کاردن(۱۳۹۰) جامعه‌شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی
مبلغی، عبدالمجید(1393)،سودمندگرایی و مردم سالاری دینی، پژوهش های سیاسی نظری، شماره 15