نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده تفسیر و معارف قرآن کریم
2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث جامعه المصطفی العالمیه
3 معارف، دانشگاه علوم و معارف قرآنی، قم
چکیده
قرآن کریم یک بار و در آیه 52 از سوره فرقان به مفهوم جهاد کبیر اشاره کرده است. با توجه به ویژگی‌هایی که برای این نوع از جهاد در قرآن، روایات و آرای تفسیری بیان شده، جهاد کبیر، بسته جامعی از فعالیت‌های غیرنظامی مقابله با دشمن است.
در علوم سیاسی نیز از مفهوم قدرت نرم نام برده شده که به معنای استفاده از ابزارهای غیرسخت در زمان مناسب و به صورت ناملموس است که بر ضد گروه مقابل به کار گرفته می‌شود.
شباهت استفاده از ابزارهای غیرنظامی در دو مقوله جهاد کبیر و قدرت نرم، تداعی‌گر هم‌سانی و مطابقت این دو مفهوم است، اما با بررسی انجام‌شده و بیان تفاوت‌های آنها، به نظر می‌رسد حداکثر باید به هم‌خوانی و مشابهت جهاد کبیر با قدرت نرم حکم کرد. تفاوت‌هایی که از جمله آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد: وابستگی قدرت نرم به قدرت سخت در حالی که جهاد کبیر چنین پشتیبانی ندارد، کاربرد قدرت نرم در آسیب‌رسانی به طرف مقابل در حالی که جهاد کبیر دفاعی، بازدارنده و مصونیت‌بخش است.
برای رسیدن به این نتایج از روش تحقیق تطبیقی میان دو مفهوم و روش تحقیق میان‌رشته‌ای با استفاده از منابع کتابخانه‌ای بهره برده شده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Investigating the Relationship between Jahad-e-Kabir and Soft Power
نویسندگان [English]
- Hamid Moraveji Tabasi 1
- MohammadAli Rezaei Isfahani 2
- Rahman Oshryeh 3
1 University Of Holly Quranic Sciences and Knowledge Faculty of Quranic Sciences of Qom
2 Ph.D. student of comparative interpretation
3 Science and Quran Science Qom
چکیده [English]
The Holy Quran has once mentioned in verse 52 of Surah al-Furqān the meaning of the Jahad-e-Kabir. Given the characteristics of this type of jihad in the Qur'an, narratives and interpretative statements, the Jahad-e-Kabir is a comprehensive package of civilian activities to confront the enemy.
In political science, the concept of Soft Power is also called, which means using non-hard tools at the right time and intangibles that are used against the opposite group.
The similarity of the use of civilian tools in two categories of Jahad-e-Kabir and Soft Power is to reconcile the homogeneity and conformity of these two concepts, but with the examination and the expression of their differences, it seems to be at most to match the similarity of the Jahad-e-Kabir with Soft Power. Differences, including the following: the reliance of Soft Power on hard power. While the Jahad-e-Kabir does not have such support, the use of Soft Power in damaging the other side while the Jahad-e-Kabir is defensive, deterrent and immune.
To achieve these results, a comparative research method has been used between two concepts and an interdisciplinary research method using library resources.
کلیدواژه‌ها [English]
- Holy Quran
- Great Jihad
- Jahad-e-Kabir
- Soft power
-
قرآن کریم
- ابن ابی زمنین، محمد بن عبدالله، (1424ق)، تفسیر ابن ابى زمنین، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول.
- ابن اثیر، مبارک بن محمد، (1367ش)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ چهارم.
- ابن بابویه، محمد بن علی، (1376ش)، الأمالی، تهران: کتابچی، چاپ ششم.
- ابن جوزى، عبدالرحمن بن على، (1422ق)، زاد المسیر فى علم التفسیر، تحقیق: عبدالرزاق المهدی، بیروت: دارالکتاب العربی، چاپ اول.
- ابن عاشور، محمد بن طاهر، (بی‌تا)، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسه التاریخ، چاپ اول.
- ابن عجیبه، احمد بن محمد، (1419ق)، البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید، تحقیق: احمد عبدالله قرشى رسلان، قاهره: دکتر حسن عباس زکى، چاپ اول.
- ابن فارس، احمد بن فارس، (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر، چاپ سوم.
- ابوالسعود، محمد بن محمد، (بی‌تا) ارشاد العقل السلیم الى مزایا القرآن الکریم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول.
- ابوحیان، محمد بن یوسف، (1420ق)، البحر المحیط فى التفسیر، تحقیق: صدقی محمد جمیل، بیروت: دارالفکر، چاپ اول.
- افتخاری، اصغر و کمالی، علی، (بهار و تابستان 1394)، «ساختار قدرت نرم در گفتمان اسلامی»، دوفصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال 5، شماره 12، صص 9-27.
- انصاریان، حسین، (بی‌تا) تفسیر حکیم، قم: دارالعرفان، چاپ اول.
- آل سعدى، عبدالرحمن بن ناصر، (1408ق)، تیسیر الکریم الرحمن فی تفیسر کلام المنان، بیروت: مکتبة النهضة العربیه، چاپ دوم.
- آلوسی، سیدمحمود، (1415ق)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانى، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول.
آیتی، عبدالمحمد، (1374ش)، ترجمه قرآن کریم، تهران: سروش، چاپ چهارم.
- برژینسکی، زبیگنیو، (آذر و دی 1371)، «جنگ سرد و پیامدهای آن»، ترجمه مجتبی امیری، دوفصلنامه اطلاعات سیاسی - اقتصادی، مؤسسه اطلاعات، شماره 63 و 64، صص 29-35.
- بروجردی، سیدمحمدابراهیم، (1366ش) تفسیر جامع، تهران: انتشارات صدر، چاپ ششم.
- بغدادی، علاءالدین علی بن محمد، (1415ق)، لباب التأویل فى معانى التنزیل، تحقیق: محمد على شاهین، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول.
- بغوی، حسین بن مسعود، (1420ق)، معالم التنزیل فى تفسیر القرآن، تحقیق: عبدالرزاق المهدى، بیروت: داراحیاء التراث العربى، چاپ اول.
- بلخی، مقاتل بن سلیمان، (1423ق)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، تحقیق: عبدالله محمود شحاته، بیروت: دار إحیاء التراث، چاپ اول.
- بیانات در مراسم بیست و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمه الله) در تاریخ 14/۰۳/1395:
http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33259
- بیضاوی، عبدالله بن عمر، (1418ق)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، تحقیق: محمد عبدالرحمن المرعشلی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول.
- پوراحمدی، حسین و جعفری‌پناه، مهدی، (پاییز و زمستان 1392)، «قدرت نرم از دیدگاه اسلام و کاربرد مؤلفه‌های آن در جمهوری اسلامی ایران»، دوفصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 3، شماره 8، صص 97-113.
- ثقفی تهرانی، محمد، (1398ق)، روان جاوید در تفسیر قرآن مجید، تهران: انتشارات برهان، چاپ سوم.
- جزایرى، ابوبکر جابر، (1416ق)، ایسر التفاسیر لکلام العلى الکبیر، مدینه منوره: مکتبه العلوم و الحکم، چاپ اول.
- جعفری‌پناه، مهدی و میر‌احمدی، منصور، (پاییز و زمستان 1391)، «مؤلفه‌های قدرت نرمِ جمهوری اسلامی ایران با رویکرد اسلامی»، معرفت سیاسی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، شماره 8، صص 105-122.
- جوادی آملی، عبدالله، (تابستان1389) تفسیر تسنیم، محقق: حسن واعظی محمدی، قم: اسراء، چاپ هشتم.
- جوادی آملی، عبدالله، (خرداد1385)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، سیره رسولاکرم(ص) در قرآن، محقق: حسین شفیعی، قم: اسراء، چاپ پنجم.
- جوادی آملی، عبدالله، (زمستان1388)، ادب فنای مقربان، تحقیق: محمد صفایی، قم: اسراء، چاپ اول.
- جوادی آملی، عبدالله، تفسیر سوره فرقان در نشانی: http://portal.esra.ir.
- حائری تهرانی، میرسیدعلی، (1377ش)، مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول.
- حجازی، محمد محمود، (1413ق)، التفسیر الواضح، بیروت: دار الجیل الجدید، چاپ دهم.
- حسینى همدانى، سیدمحمد، (1404ق) انوار درخشان در تفسیر قرآن، تحقیق: محمد باقر بهبودى، تهران: کتابفروشى لطفى، چاپ اول.
- حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین بن احمد، (1363ش) تفسیر اثنا عشری، تهران: انتشارات میقات، چاپ اول.
- حسینی، سیده صدیقه، (1392ش) اهداف فرهنگی در جنگ نرم رسانه‌ای (رسانه ملی و الگوها)، قم: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز پژوهش‌های اسلامی.
- حقی بروسوی، اسماعیل، (بی‌تا)، تفسیر روح البیان، بیروت: دارالفکر، چاپ اول.
- حمدى زقزوق، محمود، (2003م)، الموسوعة القرآنیة المتخصصة، قاهره: وزاره الاوقاف مصر، چاپ اول.
- حوی، سعید، (1424ق)، الاساس فى التفسیر، قاهره: دارالسلام، چاپ ششم.
- خطیب، عبدالکریم، (بی‌تا)، التفسیر القرآنى للقرآن، بیروت: دارالفکر العربی، چاپ اول.
- خفاجی، احمد بن محمد، (1417ق)، عنایة القاضى و کفایة الراضى، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول.
- دخیل، علی بن محمد علی، (1422ق)، الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، چاپ دوم.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم، چاپ اول.
- رضایی اصفهانی، محمدعلی، (1392ش) منطق تفسیر قرآن3 (روش تحقیق در تفسیر و علوم قرآن)، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، چاپ دوم.
- زحیلی، وهبة بن مصطفی، (1418ق)، التفسیر المنیر فى العقیدة و الشریعة و المنهج، بیروت و دمشق: دارالفکر المعاصر، چاپ دوم.
- زحیلی، وهبة بن مصطفی، (1422ق)، تفسیر الوسیط، دمشق: دارالفکر، چاپ اول.
- زمخشرى، محمود، (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل، بیروت: دارالکتاب العربی، چاپ سوم.
- سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله، (1406ق)، الجدید فى تفسیر القرآن المجید، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، چاپ اول.
- سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله، (1419ق)، ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، چاپ اول.
- سمرقندی، نصر بن محمد بن احمد، (بی‌تا)، بحر العلوم، تحقیق: ابوسعید عمر بن غلامحسن عمروى، بیروت: دارالفکر، چاپ اول.
- سیوطی، جلال‌الدین، (1421ق)، الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: دارالکتاب العربی، چاپ دوم.
- شاذلی، سید بن قطب بن ابراهیم، (1412ق)، فى ظلال القرآن، بیروت و قاهره: دارالشروق، چاپ هفدهم.
- شبر، سیدعبدالله، (1412ق)، تفسیر القرآن الکریم، بیروت: دارالبلاغة للطباعة و النشر، چاپ اول.
- شریفی، احمدحسین، جنگ نرم، (تابستان1391)، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، چاپ ششم.
- شعبانی محمدرضا و هندیانی عبدالله، (1387)، «بسیج، شناخت و مدیریت تهدیدات نرم»، قدرت نرم، فرهنگ و امنیت (مطالعه موردی بسیج)، اصغر افتخاری و همکاران، دانشگاه امام صادق(ع) و پژوهشگاه مطالعات و تحقیقات بسیج، صص 291-328.
- صابونى، محمدعلى، (1421ق)، صفوة التفاسیر تفسیر للقرآن الکریم، بیروت: دارالفکر، چاپ اول.
- صادقى تهرانى، محمد، (1365ش)، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، قم: انتشارات فرهنگ اسلامى، چاپ دوم.
- صادقی تهرانی، محمد، (1419ق)، البلاغ فى تفسیر القرآن بالقرآن، قم: مؤلف، چاپ اول.
- طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1417ق)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
- طبرسی، فضل بن حسن، (1372ش)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تحقیق: محمد جواد بلاغی، تهران: انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم.
- طنطاوی، سیدمحمد، (بی‌تا)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: دار نهضه مصر للطباعه و النشر، چاپ اول.
- طوسی، محمد بن حسن، (بی‌تا)، التبیان فى تفسیر القرآن، تحقیق: احمد قصیرعاملى، بیروت: دار احیاء التراث العربى، چاپ اول.
- عاملى على بن حسین، (1413ق)، الوجیز فى تفسیر القرآن العزیز، تحقیق: مالک محمودى، قم: دارالقرآن الکریم، چاپ اول.
- عاملی، ابراهیم، (1360ش) تفسیر عاملى، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران: انتشارات صدوق، چاپ اول.
- عباسی، محمد، (زمستان 1395)، «نسبت مفهومی قدرت و امنیت نرم در دولت ملی»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، دوره 12، شماره 37، صص 40-73.
- فخر رازی، محمد بن عمر، (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم.
- فرامرز قراملکی، احد، (زمستان1388)، اصول و فنون پژوهش در گستره دین‌پژوهی، قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ سوم.
- فضل الله، سیدمحمدحسین، (1419ق)، تفسیر من وحى القرآن، بیروت: دار الملاک للطباعة و النشر، چاپ دوم.
- فیض کاشانی، ملامحسن، (1415ق)، تفسیر الصافى، تحقیق: حسین اعلمی، تهران: انتشارات الصدر، چاپ دوم.
- فیضی دکنی، ابوالفضل، (1417ق)، سواطع الالهام فى تفسیر کلام الملک العلام، تحقیق: سیدمرتضى آیت الله زاده شیرازى، قم: دارالمنار، چاپ اول.
- فیومی، احمد بن محمد، (1414ق)، المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرافعى، قم: مؤسسه دارالهجرة، چاپ دوم.
- قاسمی، محمدجمال‌الدین، (1418ق)، محاسن التأویل (تفسیر القاسمى)، تحقیق: محمد باسل عیون السود، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول.
- قرائتى، محسن، (1383ش) تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن، چاپ یازدهم.
- قرشى، سیدعلى‌اکبر، (1377ش) تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت، چاپ سوم.
- قرشی، علی اکبر، (1371ش)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ ششم.
- قرطبی، محمد بن احمد، (1364ش)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو، چاپ اول.
- قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا، (1368ش)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تحقیق: حسین درگاهی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول.
- کاشانی، ملافتح‌الله، (1336ش)، تفسیر منهج الصادقین فى الزام المخالفین، تهران: کتابفروشی محمدحسن علمی، چاپ سوم.
- کاشفی سبزواری، حسین بن علی، (1369ش)، مواهب علیه، تحقیق: سیدمحمدرضا جلالی نائینی، تهران: سازمان چاپ وانتشارات اقبال، چاپ اول.
- کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق. (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
- محمدی، منوچهر، (1387) «منابع قدرت نرم، سرمایه اجتماعی نظام جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه 15 خرداد، شماره 16، صص 19-43.
- مدرسی، سیدمحمدتقی، (1419ق)، من هدى القرآن، تهران: دار محبى الحسین، چاپ اول.
- مراغی، احمد بن مصطفی، (بی‌تا)، تفسیر المراغى، بیروت: داراحیاء التراث العربی، چاپ اول.
- مصباح یزدی، محمدتقی، (تابستان1394)، جنگ و جهاد در قرآن، تدوین و نگارش: محمدحسین اسکندری و محمدمهدی نادری قمی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(قدس سره)، چاپ چهارم.
- مظهری، محمد ثناءالله، (1412ق)، التفسیر المظهرى»، تحقیق: غلام نبى تونسى، پاکستان: مکتبة رشدیه، چاپ اول.
- معرفت، محمدهادی، (1415ق)، التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ دوم.
- مغنیه، محمدجواد، (1424ق)، تفسیر الکاشف، تهران: دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول.
- مکارم شیرازی، ناصر، (1374ش)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول.
- ملاحویش آل غازی، سیدعبدالقادر، (1382ق)، بیان المعانى، دمشق: مطبعة الترقى، چاپ اول.
- منسوب به علی بن موسی، امام هشتم علیه‌السلام، (1406ق)، الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه‌السلام، مشهد: مؤسسة آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.
- مهدوی، اصغرآقا و نادری باباناری، مهدی، (پاییز و زمستان 1390)، «کاربرد قدرت نرم از ناحیه استکبار؛ رویکردی قرآنی»، دوفصلنامه علمی - پژوهشی دانش سیاسی، سال 7، شماره 2، پیاپی 14، صص167-204.
- میبدی، احمد بن محمد، (1371ش)، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق: علی اصغر حکمت، تهران: انتشارات امیر کبیر، چاپ پنجم.
- نای، جوزف اس، (1395ش)، آینده قدرت، ترجمه احمد عزیزی، تهران: نشر نی، چاپ سوم.
- نائینی، علی محمد، (بهار 1389) «درآمدی بر ماهیت‌شناسی جنگ نرم»، فصلنامه راهبرد دفاعی، مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، سال هشتم، شماره 28.
- نخجوانی، نعمت الله بن محمود، (1999م )، الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة، مصر: دار رکابى للنشر، چاپ اول.
- نووى جاوى، محمد بن عمر، (1417ق)، مراح لبید لکشف معنى القرآن المجید، تحقیق: محمد أمین الصناوى، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول.
- واحدى نیشابورى، على بن احمد، (1415ق)، الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار القلم، چاپ اول.
)