نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار معارف اسلامی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
چکیده
جمهوری اسلامی ایران حامل و واجد مختصات و مولفه های فرهنگی غنی و ارزشمندی است که تحت تاثیر آموزه های مقدس و متعالی اسلام و به ویژه مکتب اهل بیت عصمت و طهارت (ع) بوده و می تواند دیپلماسی فرهنگی فعال تری از خود نشان دهد. در این راستا عربستان سعودی، کشور مسلمانی است که از اهداف دیپلماسی فرهنگی ایران بوده، می تواند به عنوان «مطالعه موردی»، مورد توجه واقع شود. تحقیق حاضر عبارتست از اینکه دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در عربستان سعودی، واجد و حامل چه مولفه هایی بوده است؟ روش پژوهش، به صورت توصیفی، تحلیلی و کاربردی بوده که ضمن مصاحبه با نخبگان و صاحبنظران، از تحقیقات گسترده کتابخانه ای، اسنادی والبته الگوی پژوهشی «روش مطالعه موردی»، نیز بهره برده است. نتیجه، نشان می دهد که مولفه های ارزشی-بینشی، بیشترین درجه اهمیت را از نظر صاحبنظران و در مقایسه با سایر مولفه ها به خود اختصاص داده و البته میزان موفقیت بیشتری، هم در شرایط فعلی (1400) و هم در شرایط آتی(1404) خواهیم داشت.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Cultural diplomacy of the Islamic Republic of Iran; Case Study: Saudi Arabia
نویسنده [English]
- mohammad ghorbanigolshanabad
Kharazmi University faculty member
چکیده [English]
The Islamic Republic of Iran carries and possesses rich and valuable cultural components and components that are influenced by the holy and transcendent teachings of Islam, especially the Ahl al-Bayt school of infallibility and purity (AS), and can show more active cultural diplomacy. In this regard, Saudi Arabia, a Muslim country that has been one of the goals of Iranian cultural diplomacy, can be considered as a "case study".
The main question of the present study is what are the components of the cultural diplomacy of the Islamic Republic of Iran in Saudi Arabia?
The research method is descriptive, analytical and applied, which while interviewing elites and experts, has benefited from extensive library research, documentation and of course the research model of "case study method".
The result shows that value-insight components have the highest degree of importance from the point of view of experts and compared to other components, and of course more success rate, both in the current situation (1400) and in the future (1404). ) will have.
کلیدواژه‌ها [English]
- Diplomacy
- cultural diplomacy
- components of cultural diplomacy of the Islamic Republic of Iran
- Saudi Arabia
آشوری، داریوش، تعریف ها و مفهوم فرهنگ، تهران، آگه، 1380.
آشنا، حسام الدین و جعفری هفت خوانی، نادر، «دیپلماسی عمومی و سیاست خارجی: پیوندها و اهداف»، دوفصلنامه دانش سیاسی، ش 5، 1386.
آزاد ارمکی، تقی، تبادل و تقابل فرهنگی در عصر ماهواره، تهران، سروش، 1376.
ابراهیمی فر، عبدالعلی، «بررسی علل واگرایی در منطقه خلیج فارس»، مجله سیاست خارجی، س 12، ش 2، تابستان 1387.
احدی، افسانه، «دیپلماسی عمومی آمریکا»، پژوهشنامه سیاست خارجی آمریکا، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک، 1387.
احمدی، حمید، «آینده جنبش های اسلامی در خاورمیانه: طرح یک چارچوب نظری»، مطالعات خاورمیانه، س 5، ش 2و3، تابستان و پاییز 1377.
احمدی، حمید، روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و همسایگان؛ مطالعه موردی: ترکیه، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1336.
اخوان، حمیدرضا، ایدئولوژی انقلاب ایران، تهران، انتشارات پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی، 1381.
اسپوزیتو، جان. ال.، انقلاب اسلامی ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمه محسن مدیر شانه چی، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، 1383.
اسعدی، مرتضی، جهان اسلام: اردن، افغانستان، الجزایر، امارات متحده عربی، اندونزی، بحرین، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1366.
اسلامی ندوشن، محمد، فرهنگ و شبه فرهنگ، تهران، انتشارات یزدان، 1371.
اسمیت، فیلیپ، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه حسن پویان، تهران، دفتر پژوهش های فرهنگی، 1383.
ارجینی، حسین، استعمار فرانو، تهران، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، 1388.
ازغندی، علیرضا، نظام بین الملل؛ بازدارندگی و همپایگی استراتژیک، تهران، نشر قومس، 1371.
ادواردز، ب. م.، سیاست و حکومت در خاورمیانه، ترجمه رسول افضلی، تهران، بشیر علم و ادب، 1382.
الهی، همایون، امپریالیسم و عقب ماندگی، تهران، اندیشه، 1367.
الهی، همایون، شناخت ماهیت و عملکرد امپریالیسم، تهران، قومس، 1383.
الیوت، تی.اس.، درباره فرهنگ، ترجمه حمید شاهرخ، تهران، نشر مرکز، 1381.
امام خمینی (ره)، روح الله، صحیفه امام، 22 ج، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی (ره)، 1379.
ایوانز، گراهام و نونام، جفری، فرهنگ روابط بین الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده و حسین شریفی، تهران، نشر میزان، 1381.
اینگلهارت، رونالد، تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته، ترجمه مریم وتر، تهران، روزنه، 1383.
برزگر، کیهان، «تضاد نقش ها: بررسی ریشه های منازعه ایران و آمریکا بعد از حوادث 11 سپتامبر»، فصلنامه راهبرد، ش 93، 1387.
بشیریه، حسین، نظریه های فرهنگی در قرن بیستم، تهران، موسسه فرهنگی آینده پویان، 1379.
بشیریه، حسین، جامعه شناسی سیاسی، تهران، نشر نی، 1381.
بوردیو، پی یر، تمایز؛ نقد اجتماعی و قضاوتهای ذوقی، ترجمه حسن چاووشیان، تهران،ثالث، 1390.
بوردیو، پی یر، نظریه کنش؛ دلایل عملی و انتخاب عقلانی، ترجمه مرتضی مردیها، تهران، نقش و نگار، چ 3، 1389.
بیلینگتون، روزاموند، فرهنگ و جامعه؛ جامعه شناسی فرهنگ، ترجمه فریبا عزبدفتری، تهران، نشر قطره، 1380.
پزشکی، محمد و دیگران، انقلاب اسلامی؛ چرایی و چگونگی آن، قم، نشر معارف، 1383.
پهلوان، چنگیز، فرهنگ شناسی، تهران، پیام امروز، 1378.
پیرو، آلن، فرهنگ علوم اجتماعی، باقر روحانی، تهران، کیهان، 1371.
توال، فرانسوا، ژئوپولیتیک، ترجمه کتایون باصر، چاپ دوم، تهران، ویستار، 1384.
جانسون، لزای، منتقدان فرهنگ از آرنولد تا ویلیامز، ترجمه ضیا موحد، تهران، طرح نو، 1378.
جعفری، محمدتقی، فرهنگ پیرو؛ فرهنگ پیشرو، تهران، انتشارات علامه، 1377.
جعفری ارجمند، محمدجواد و اسماعیلی، مرتضی، «جایگاه دیپلماسی عمومی در روابط ایران و کشورهای فارسی زبان»، فصلنامه سیاست، ش 3، 1391.
حاجیانی، ابراهیم و ایرانشاهی، حامد، درآمدی بر دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، تهران، موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران، 1393.
حداد عادل، غلامعلی، فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، تهران، سروش، 1374.
حقیقی،رضا، فرهنگ و دیپلماسی، تهران، انتشارات المهدی، 1386.
حیدری،علیرضا، جهانی شدن فرهنگ، تهران، جام جم، 1381.
خدوری، مجید، گرایش های سیاسی در جهان عرب، ترجمه عبدالرحمن عالم، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 1366.
دکمیجان، هرایر، جنبش های اسلامی در جهان عرب، ترجمه حمید احمدی، تهران، انتشارات کیهان، 1366.
دهشیری، محمدرضا، بازتاب مفهومی و نظری انقلاب اسلامی در روابط بین الملل، تهران،شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1390.
دهشیری، محمدرضا، دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1393.
دهشیری، محمدرضا و دهقانی، سیدجلال و سرخیل، بهنام، جایگاه تکافل و رفتارهای حمایت گرانه در دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، تهران، موسسه فرهنگی،هنری و انتشارات بین المللی الهدی، 1391.
دهقانی فیروزآبادی، جلال و رادفر، فیروزه، چارچوبی مفهومی برای ارزیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی و مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، 1387.
ربیعی، علی، مطالعات امنیت ملی، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 1383.
رضایی، علی اکبر، ارائه مدل عملیاتی تبیین مولفه های تاثیرگذاری فرهنگی کشور بر ابعاد گوناگون سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 1382.
رفیع پور، فرامرز، آناتومی جامعه، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1378.
سلیمی، حسین، فرهنگ گرایی، جهانی شدن و حقوق بشر، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 1379.
سنایی، مهدی، روابط ایران و آسیای مرکزی، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 1390.
سیدآبادی، ملوک، بررسی تطبیقی عملکرد فرهنگی دو دوره ریاست جمهوری هاشمی و خاتمی، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 1384.
شاه حسینی، محمدعلی، بررسی اثربخشی رشته های تحصیلی رایزنان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بر مدیریت آنان در کشورهای آفریقایی(82-73) و ارائه الگوی مناسب برای آینده، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 1383.
صالحی امیری، سیدرضا، مفاهیم و نظریه های فرهنگی، تهران، ققنوس، 1386.
صالحی امیری، سید رضا و محمدی، سعید، دیپلماسی فرهنگی، تهران، ققنوس، 1389.
صالحی امیری، سیدرضا و سپهرنیا، رزیتا، الگوی ارتقا سرمایه فرهنگی در ایران، تهران، ققنوس،1394.
صالحی امیری، سید رضا، مدیریت منازعات قومی، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک، 1385.
فولر، گراهام، قبله عالم؛ ژئوپولیتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر مرکز، 1373.
قربانی گلشن آباد، محمد، «مولفه های دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه علمی مطالعات انقلاب اسلامی، دوره 14، شماره 50، پائیز 1396، صص 27-44.
قربانی گلشن آباد، محمد، «مولفه های دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی: ترکیه»، فصلنامه علمی پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 6، شماره 22، پائیز 1396، صص 161-181.
قنبرلو، عبدالله، «الگوهای قدرت نرم در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، س 1، ش 1، پاییز 1390.
کاظمی، سید علی اصغر، روش و بینش در سیاست، تهران، وزارت امور خارجه، 1374.
گل محمدی، احمد، جهانی شدن؛ فرهنگ و هویت، تهران، نشر نی، 1381.
گیدنز، آنتونی، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی، 1373.
گلشن پژوه، محمودرضا، «آسیب شناسی منابع و ابزارهای قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، مجموعه مقالات دیپلماسی عمومی و سیاست خارجی، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک، 1389.
گلی زواره، غلامرضا، سرزمین اسلام، شناخت اجمالی کشورها و نواحی اسلام نشین جهان، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1372.
گلمحمدی، احمد، جهانی شدن؛ فرهنگ وهویت، تهران، نشرنی، 1381.
گودرزی، علی محمد، اقتدار ملی در کلام رهبر معظم انقلاب اسلامی، تهران، معاونت فرهنگی و تبلیغ ستاد کل نیروهای مسلح، 1380.
گیدنز، آنتونی، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، مرکز، 1380.
لاریجانی، محمدجواد، کاوش های نظری در سیاست خارجی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1374.
لش، اسکات، جامعه شناسی پست مدرنیسم، ترجمه حسن چاووشیان، تهران، نشرمرکز، 1383.
لر، مریم، بررسی علل عدم موفقیت فعالیت فرهنگی بین المللی در سازمانهای دولتی موازی، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 1382.
محمدی، منوچهر، آینده نظام بین الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، وزارت امور خارجه، 1386.
محمدی، منوچهر، انقلاب اسلامی، زمینه ها و پیامدها، قم، نشر معارف، 1390.
محمدی، منوچهر، اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، امیر کبیر، 1366.
محمدی، منوچهر، انقلاب اسلامی در مقایسه با انقلاب های فرانسه و روسیه، قم، نشر معارف، 1382.
محمدی، منوچهر، بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1390.
محمدی، منوچهر، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: اصول و مسایل، تهران، دادگستر، 1380.
محمدی، منوچهر، مدیریت بحران در جمهوری اسلامی ایران (بحران های سیاسی–اجتماعی)، تهران، نشر معارف، 1394.
محمدی فر، حشمت، راهبردهای دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در مقابله با نظام سلطه، تهران، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، 1392.
مشیرزاده، حمیرا، «بازبینی نظریه انتقادی در روابط بین الملل»، مجله سیاست، ش 67، 1368.
مشیرزاده، حمیرا، تحول در نظریه های روابط بین الملل، تهران، سمت، 1384.
معینی، جهانگیر، نظریه و فرهنگ، تهران، مرکز مطالعات بین المللی، 1387.
منصوری، جواد، شناخت استکبار جهانی، مشهد، آستان قدس رضوی، 1367.
منصوری، جواد، استعمار فرانو، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1385.
منصوری، جواد، استعمار نو (نظام سلطه در قرن 21)، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1385.
موثقی، سیداحمد، استراتژی وحدت در اندیشه سیاسی اسلام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1375.
موثقی، سیداحمد، جنبش های اسلامی معاصر، تهران، سمت، 1381.
نای، جوزف، قدرت نرم و ابزارهی موفقیت در سیاست بین الملل، ترجمه سید محمد روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران، دانشگاه امام صادق (ع)، 1387.
نای، جوزف، «قدرت نرم»، ترجمه محمود عسگری، فصلنامه راهبرد دفاعی، س 2، ش 6، زمستان 1383.
نصری، قدیر، تاملی نظری در ماهیت و روند تغییر در جهان عرب، فصلنامه مطالعات راهبردی، س 14، ش 2، تابستان 1390.
نقیب زاده، احمد، تحولات روابط بین الملل از کنگره وین تا امروز، تهران، قومس، 1369.
نوام، چوامسکی، سلطه یا بقا، ترجمه علیرضا ثقفی، تهران، نشر دیگر، 1385.
نوروزی، نورمحمد، رسالت جنبش های اسلامی از منظر امام خمینی(ره)، تهران، موسسه مطالعات اندیشه سازان نور، 1381.
وحید، مجید،«سیاست های یونسکو در زمینه توسعه تنوع فرهنگی و خط مشی های بخش فرهنگ کشور در قبال آن»، مجموعه مقالات همایش ارتباطات بین فرهنگی و سیاست خارجی: رویکرد ایرانی، تهران، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، 1386.
واحدی، الیاس، برآورد استراتژیک آذربایجان، تهران، موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران، 1382.
والرشتاین، ایمانوئل، سیاست و فرهنگ در نظام متحول جهانی (ژئوپولیتیک و ژئوکالچر)، ترجمه پیروز ایزدی، تهران، نشرنی، 1377.
نگهداری، بابک، سیاست فرهنگی کشورهای جهان، تهران، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، 1382.
نقیب زاده، احمد، تاثیر فرهنگ بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات وزارت امورخارجه، 1381.
هادیان، ناصر، «سازه انگاری از روابط بین الملل تا سیاست خارجی»، فصلنامه سیاست خارجی، س 17، ش 4، زمستان 1382.
هانتینگتون، ساموئل و هریسون، لارنس، اهمیت فرهنگ، ترجمه انجمن توسعه و مدیریت ایران، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1383.
هومن، حیدرعلی، پایه های پژوهش در علوم رفتاری، تهران، پارسا، 1366.
یوسفی، قدرت الله، راهبردهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی با رویکردی بر محصولات فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در جمهوری تاجیکستان، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 1381.
یونسکو، فرهنگ و توسعه، رهیافت مردم شناختی توسعه، ترجمه فاضلی، تهران، نشر ارشاد، 1376.
Alderighi, M., and Lorenzini, E., "cultural goods, cultivation of taste, satisfaction and increasing marginal utility during vacations", Journal of cultural Economics, 2011.
Aschaffenburg, K., and Maas, I., "Cultural and educational Careers: The Dynamics of Social Reproduction", American Sociological Review, 62(4), 1997.
Clarke, P., and Eastgate, A., ' Cultural capital, Life Course Perspectives and Western Front Battlefield tours", Journal of tourism and Cultural Change, 9, 2011.
Fernandes, L., "Nationalizing, the Global: Media images, cultural politics and the middle class in India', Media', Culture and Society,22(5), 2000.
Kramer, Martin, Intruduction in Shiism, Resistance and Revolution, london, west view Press, 1987.
www.alaalam.com
www.alkovsar.com
www.alkovsar.com.tr
www.aksam.com.tr
www.avefaq.com
www.bashgah.net
www.csr.org.ir
www.haberturk.com
www.Farsnews.ir
www.dianet.gov.ir
www.jahannews.ir
www.wikipedia.com
www.isna.ir
www.isesco.org
www.irinn.ir
www.iranculture.org
www.irankuturevi.com
www.wikishia.com
www.icro.org
www.khamenei.ir
www.culturaldiplomacy.org
www.irandoc.ir
www.did.ir
www.magiran.ir
www.presstv.ir
www.noormags.ir
www.sahartv.ir
www.ikna.ir
www.tagribnews.ir
www.shianews.ir
www.shiaonline.com
www.turkishpress.com
www.turkishdailynews.com.tr
www.islamonline.com
www.islamstudy.com
www.Islamazeri.com
www.hurriatnewspaper.com.tr
www.trend.az.com
www.nasekhoon.ir
www.unedsco.org
www.vatan.com.tr
)