فصلنامه علمی مطالعات قدرت نرم

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

تنظیمات نمایش آمار نشریه

آینده پژوهی و سناریوسازی جایگاه قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه پیام نور، گروه علوم سیاسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 دانشیار دانشگاه پیام نور، گروه علوم سیاسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

پایان جنگ سرد چتر ابرقدرت ها را از سر اروپا و بسیاری از مناطق برداشت. الگوی نفوذ ابرقدرت‌ها تغییر یافت. قدرت‌های منطقه‌ای ابتکار عمل را به دست گرفتند و ادبیات مربوط به قدرت‌های منطقه‌ای رواج یافت. وقوع انقلاب اسلامی، طرح حکومت اسلامی، ایدئولوژی شیعی و به چالش کشیدن گفتمان لیبرالیستی همراه با مولفه‌های دیگر قدرت ملی نظیر ژئوپلتیک، ایران را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای مطرح ساخت. با توجه به اهمیت این جایگاه، چه سناریوهایی برای آینده قدرت منطقه‌ای ایران قابل کشف و ارزیابی است. تجسم آینده، کشف و ارزیابی آینده‌های ممکن و محتمل قدرت منطقه‌ای ایران با روش آینده پژوهی پیگیری شد. با استفاده از روش سناریوسازی تصویرهای خوش بینانه، بدبینانه و ترکیبی از آینده قدرت منطقه‌ای ایران ترسیم گردید. با تبیین بخش‌های سناریو و شواهد آنها، سناریوی ترکیبی؛ استمرار ایدئولوژی مقاومت و در حین تاکید بر تعامل موردی با غرب به عنوان تصویر نزدیک تر به واقعیت آینده جایگاه قدرت منطقه‌ای ایران محتمل‌تر است. ترسیم سناریوهای قدرت ایران در قالب مبنای نظری مجموعه بخش‌های سناریو(عناصر نسبتا مشخص، نیروهای پیشران و عدم قطعیت‌ها) و سناریوی ترکیبی بیانگر تداوم قدرت ایران و بازافرینی هویت انقلابی، پایبندی به مقاومت، اصولگرایی و آرمانگرایی واقع بین، در کنار تعامل موردی با غرب و تداوم مذاکرات 2021 است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of Futures Studies and Scenario Making of Regional Power Position of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • mohammad lal alizade 1
  • mohsen dianat 2

1 a

2 payame noor

چکیده [English]

The end of the Cold War lifted the umbrella of the superpowers from Europe and many other regions. The pattern of influence of the superpowers changed. The regional powers took the initiative, and the literature on regional powers became popular. The Islamic Revolution, the Islamic State, Shiite ideology, and the challenge to liberal discourse, along with other components of national power such as geopolitics, established Iran as a regional power. Given the importance of this position, what scenarios for the future of Iran's regional power can be explored and evaluated. Future visualization, discovery and evaluation of possible and probable futures of regional power in Iran were followed by futures research method. Using the scenario-making method, optimistic, pessimistic and combined images of the future power of Iran's regions were drawn. By explaining the parts of the scenario and their evidences, the combined scenario; The continuation of the ideology of resistance and while emphasizing the case interaction with the West as a picture closer to the future reality of the position of power in the regions of Iran is more likely. Drawing scenarios of Iranian power in the form of a theoretical basis of a set of scenarios (relatively specific elements, driving forces and uncertainties) and a combined scenario showing the continuation of Iranian power and re-creating a revolutionary identity, adherence to resistance, fundamentalism and realistic idealism. Case interaction with the West and the continuation of the 2021 negotiations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Regional Power
  • Iran
  • Scenario-Making
  • Islamic Revolution
  • Resistance and Islamic Fundamentalism
مراجع
1)      اساکول، پی (1384). روش های مطالعات آینده پژوهی، ترجمه سعید خزایی، تهران: مرکز آینده پژوهی علوم و صنایع دفاعی، معاونت اطلاع رسانی و خدمات علمی.
2)      اسپوزیتو، جان. ال (1386). انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمعه محسن مدیرشانه چی، تهران: باز.
3)      اسلاتر، ریچارد و همکاران (1386). نواندیشی برای هزاره ی نوین: مفاهیم، روش ها و ایده های آینده پژوهی، ترجمه عقیل ملکی فر و دیگران، تهران: موسسه آموزش و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
4)      اعظمی، هادی (1385). «وزن ژئوپلیتیکی و نظام قدرت منطقه ای (بررسی موردی: جنوب غرب آسیا)»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دوم، شماره سوم و چهارم، صص149-193.
5)      افشردی، محمد حسین، سید مصطفی مدنی (1388). «ساختار نظام قدرت منطقه ای در خاورمیانه(با تاکید بر کشورهای برتر منطقه)»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 13، شماره 3، صص 113-142.
6)      امام خمینی، سید روح الله (1385). صحیفه امام، جلد 15، تهران: عروج.
7)      بیل، جیمز (1393). «سیاست استیلا: ایالات متحده و ایران»، درکتاب: قدرت های منطقه ای؛ ایران قدرت نوظهور، محمد باقر خرمشاد[گردآوری]، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
8)    پوستین چی (1391). «انقلاب اسلامی ایران و برسازی هنجار سیاسی مقاومت در روابط بین الملل»، فصلنامه آفاق امنیت، سال پنجم، شماره 16، صص49-76.
9)      جوادی ارجمند، محمد جعفر (1388). «سند چشم انداز 1404 و سیاست خارجی ج.ا.ا در دستیابی به قدرت برتر منطقه ای»، فصلنامه سیاست، دوره 39، شماره 1، صص67-90.
10)  چشم انداز٢٠ساله ایران، مرکزپژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
http://rc.majlis.ir/fa/law/show/132295
11)  چهارسوقی، کمال و دیگران (1391). «آینده پژوهی در حوزه انرژی و ارزیابی راهبردهای مدیریت انرژی کشور، با استفاده از برنامه ریزی سناریو»، فصلنامه بهبود مدیریت، شماره 18، صص5-33.
12)  حسینی، محمد و عبدالله مبینی دهکردی (1392). «بیداری اسلامی: سناریوی فرهنگی منتخب جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات فرهنگ و ارتباطات، سال چهاردهم، شماره 23، صص137-170.
13)  خوشروزاده، جعفر (1385). «میشل فوکو و انقلاب اسلامی: رهیافت پسامدرنیستی از منظر تحلیل گفتمان»، پژوهشنامه متین، شماره 31 و 32، صص59-86.
14)  دهقانی فیروزآبادی، جلال و رضا ذبیحی (1391). «انقلاب اسلامی ایران و عدم مطلوبیت نظم بین المللی موجود»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم، شماره 31، صص71-90.
15)  دهقانی فیروزآبادی، جلال (1392). موانع ساختاری برتری منطقه ای جمهوری اسلامی ایران، در داوود کیانی، منافع ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
16)  رشنو، نبی الله (1392). نگاهی به جایگاه جمهوری اسلامی ایران در شرایط جدید ژئوپلیتیک، تهران: مرکز مطالعات جهانی شدن.
17)  روبین، باری (1392). «ظهور یک قدرت منطقه ای»، درکتاب: قدرت های منطقه ای؛ ایران قدرت نوظهور، محمد باقر خرمشاد[گردآوری]، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
18)  روشندل، جلیل (1374). امنیت ملی و نظام بین الملل، تهران: سمت.
19)  زرقانی، هادی (1388). مقدمه ای بر قدرت ملی، مبانی، کارکردها، محاسبه و سنجش، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
20)  سایکل، امین (1390). «اسلام و غرب؟»، در کتاب تصویرهای متعارض از سیاست جهان"، گرگ فرای و جاسینتا اهیگن، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نی.
21)  سعید، بابی (1379). هراس بنیادین: اروپا مداری و ظهور اسلام سیاسی، ترجمه غلامرضا جمشیدیها و موسی عنبری، تهران: دانشگاه تهران.
22)  سمیعی اصفهانی، علیرضا و علی امیر بیک (1390). «قدرت منطقه ای ایران و چالش های خارجی پیش روی آن»، فصلنامه سیاست، دوره 41، شماره 4، صص97-118.
23)  سیف زاده، حسین (1385). اصول روابط بین الملل(الف و ب)، تهران: میزان.
24)  شکوری، ابوالفضل، وزیریان، امیرحسین (1398). «احیای قدرت منطقه ای ایران(2005-2017)» فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی، شماره 38، صص1-30.
25)  شوارتز، پیتر(1387) هنر دورنگری؛ برنامه ریزی برای آینده در دنیای عدم قطعیت، ترجمه عزیز علیزاده، تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
26)  عالم، عبدالرحمن(1376). بنیادهای علم سیاست، تهران: نی.
27)  عباسی، مجید و یوسف سیفی (1392). «بازتاب های سازه انگارانه انقلاب اسلامی ایران بر آغاز بیداری اسلامی در جهان اسلام»، پژوهش های سیاست اسلامی، سال اول، شماره 14، صص135-164.
28)  عیوضی، محمد رضا و دیگران (1391). «جنگ نرم و سناریوهای آینده انقلاب اسلامی ایران(با نگاهی به بیداری اسلامی منطقه)»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال اول، شماره 4، صص1-34.
29)  فاضلی نیا، نفیسه (1388). «انقلاب اسلامی و تغییر موازنه قدرت در عرصه جهانی»، گزارش جمهور، سال اول، ش 54، 6-15.
30)  فلمز، دانیل (1393). «مفهوم سازی قدرت منطقه ای در روابط بین الملل: درس های فراگرفته از مورد آفریقای جنوبی»، درکتاب: قدرت های منطقه ای؛ ایران قدرت نوظهور، محمد باقر خرمشاد[گردآوری]، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
31)  قوام، عبدالعلی (1375). اصول سیاست خارجی و سیاست بین الملل، تهران: سمت.
32)  گروه مطالعات و تحقیقات راهبردی مجمع (1388). فناوری و قدرت ملی(چالش ها و راهبردها)، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
33)  گروه مطالعاتی امنیت (1387). تهدیدات قدرت ملی(شاخص ها و ابعاد)، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع .
34)  مدنی، علی (1360). تئوری احتمالات، تهران: دانشگاه تهران.
35)  مطهرنیا، مهدی (1378). تبیین نوین بر مفهوم قدرت در سیاست و روابط بین الملل، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امورخارجه.
36)  ملکوتیان، مصطفی (1389). «ایدئولوژی و رهبری و تاثیر آن بر پیروزی سریع، ثبات پایدار و بازتاب جهانی انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست، دوره 40، شماره 2، صص287-305.
37)  ناظمی، امیر و روح الله قدیری (1385). آینده نگاری از مفهوم تا اجرا، وزارت صنایع و معادن، تهران: انتشارات مرکز صنایع نوین.
38)  نای، جوزف ساموئل (1390). آینده قدرت، ترجمعه رضا مراد صحرایی و دیگران، تهران: حروفیه.
39)  نصر، ولی (1393). «ایران: مدعی جدید قدرت منطقه ای»، درکتاب: قدرت های منطقه ای؛ ایران قدرت نوظهور، محمد باقر خرمشاد[گردآوری]، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
40)  نولت، دتلف (1393). «چگونه قدرت های منطقه ای را مقایسه کنیم»، درکتاب: قدرت های منطقه ای؛ ایران قدرت نوظهور، محمد باقر خرمشاد[گردآوری]، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
41)  هانتینگتن، ساموئل (1379). «موضوعات میان تمدنی غرب  و سایر کشورها»، ترجمه زهره پوستین چی، نامه مفید، شماره 1، صص119-146.
42)  هراتی، محمد جواد(1392). «سناریوهای آینده تهامل دوسویه بیداری اسلامی و گفتمان انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره 33، صص285-302.
43)  Kortn, James (2005). “Global Threat and American strategies from communism in 1955 to Islamis in 2002”, The washington Quartery.
44)  Makridakis (1989). stand and smil wheel wright, forecasting methods for management.
45)  Nilsson, Nilse (1986). probabilistic logic, artificial intelligence, vol.28, No.1. Oxford english dictionary (1989). UK: Oxford university press.
46)  Tijms, Henk (2004). understanding probabilities: chance rules in everyday life, cambridge: cambridge university press.
فصلنامه علمی مطالعات قدرت نرم
دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 24
خرداد 1400
صفحه 195-224
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار